شب ادراری در کودکان و راه های درمان آن – (قسمت اول)
مارس 27, 2018عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی چیست ؟
مارس 31, 2018علائم شب ادراری چیست؟
بسیاری از کودکانی که رختخوابشان را خیس میکنند، فقط در شبها دچار این مشکل هستند و هیچ نشانه و مشکل دیگری به جز شب ادراری ندارند. سایر علائم و نشانهها ممکن است نشاندهنده دلایل جسمانی یا مشکلات در سیستم عصبی و کلیهها باشد. بعد از مشاهدهی این علائم باید با متخصص صحبت کرد، زیرا ظاهرا مشکل دیگر نوعی شب ادراری ساده نیست:
- خیسکردن خود در طول روز
- نیاز به دفع فوری ادرار، افزایش بسامد آن و سوزش ادرار
- فشار، چکیدن یا سایر نشانههای غیرمعمول دربارهی ادرار
- ادرار کفآلود یا صورتی رنگ، یا وجود لکههای خون در ادرار و لباس زیر کودک
- لکهبینی ادرار، ناتوانی در کنترل حرکات روده و بیاختیاری مدفوع
- یبوست
بسامد دفع ادرار در کودکان با بزرگسالان متفاوت است.
در حالیکه بزرگسالان تنها ۳ تا ۴ بار در روز ادرار میکنند، دفع ادرار در کودکان بسامد بیشتری دارد. در بعضی موارد حتی ۱۰ تا ۱۲ بار به دستشویی میروند.
توجه به تکرار و بسامد ادرار به عنوان نشانهای برای شب ادراری نیازمند در نظرگرفتن عادات هر کودک به طور مجزا است و نمیتوان نظری قطعی در اینباره داد.
دفع ادرار کمتر از ۳ مرتبه در طول روز نیز میتواند نشانهی مشکلاتی پنهان باشد.
سفتشدگی مدفوع به شکل یبوست بروز پیدا میکند. یبوست و سفتشدگی مدفوع باعث ایجاد فشار و آسیب به اسفنگترهای ادراری میشوند. اسفنگترها، ماهیچههایی هستند که کار کنترل جریان ادرار را در بدن عهدهدار هستند.
سفتشدگی مدفوع زمانی بهوقوع میپیوندد که مدفوع در کلون یا رودهی بزرگ و رکتوم متراکم و سفت بشود و حرکات رودهی بزرگ به سختی صورت بگیرد و حتی در مواری غیرممکن بشود. در صورت دفع مدفوع نیز درد ایجاد خواهد شد.
مدفوع سفت و سختشده در رکتوم به مثانه و اعصاب پیرامونی و ماهیچهها فشار وارد میکند و در کنترل مثانه مداخلاتی ایجاد میشود.
یبوست و سفتشدگی مدفوع در کودکان عجیب و غیرعادی نیست.
برای رفع یبوست و سفتشدگی میتوان رژیمغذایی را اصلاح کرد یا از برخی داروهای بدون نسخه برای تسکین شب ادراری بهره گرفت.
زمان مراجعه برای درمان پزشکی شب ادراری چه موقع است؟
زمان مراجعه به متخصص برای درمان شب ادراری بسته به شیوهی اثرگذاری این مشکل بر کودک و والدین متغیر است. اگر کودک علائم خاصی بروز نمیدهد و فقط شبها دچار بیاختیاری ادراری میشود، لزومی به مراجعه به پزشک وجود ندارد و این مراجعه وابسته به تصمیم والدین است.
سن ۵ تا ۷ سالگی، زمان مناسبی برای پیگیری درمان شب ادراری است.
در صورتی که نشانههای جسمی و رفتاری خاصی در کنار شب ادراری بروز پیدا میکند، باید سریعا به متخصص مراجعه و مشکل بهطور جدی پیگیری بشود.
آزمایشهای لازم برای بررسی شب ادراری چیست؟
پزشک معالج معمولا پرسشهای زیادی در مورد علائم و عوامل متعددی که با شب ادراری مرتبط است، مطرح میکند. مانند:
- بارداری مادر و تولد
- رشد و تربیت (بهویژه دربارهی شیوهی آموزش دفع ادرار و مدفوع)
وضعیتهای خاص پزشکی با تمرکز بر موارد زیر:
خیسشدن لباس زیر: نشاندهندهی بیاختیاری ادرار در روز و شب است.
ماندن و دفع نشدن مدفوع در روده به شکل محسوس: نشاندهندهی یبوست یا انسداد است.
کندگی پوست ناحیهی تناسلی و واژن: ممکن است علت این مشکل، خراشیدگی ناشی از وجود انگل پینوُرم باشد.
رشد ضعیف و فشار خون بالا: احتمال بیماریهای کلیوی وجود دارد.
ناهنجاریها در قسمت پایینی ستون فقرات: ناهنجاریهای نخاع
جریان ضعیف یا چکهکردن ادرار: احتمال ناهنجاریهای ادراری وجود دارد.
داروها، ویتامینها و سایر مکمل های غذایی
سابقهی خانوادگی شب ادراری در یکی یا هر دوی والدین. تقریبا یک-دوم تا سه-چهارم از والدینی که شب ادراری را تجربه کردهاند، فرزندانی با این مشکل خواهند داشت. دوقلوهای همسان دو برابر سایر خواهر و برادرها احتمال تجربه شب ادراری را بهطور همزمان دارند.
زندگی خانوادگی و مدرسه: تجربهی استرس، تأثیرات استرس شب ادراری بر کودک و خانواده، هر تلاشی که برای درمان تاکنون صورت گرفته است.
رفتار کودک
عادتهای دستشویی رفتن: بررسی بسامد و حجم دفع ادرار در طول روز و همچنین مدفوع برای بررسی یبوست.
عادتهای دفع شبانگاهی
رژیم غذایی، ورزش و سایر عادتها: برای مثال بررسی میزان کافئین مصرفی
هیچ آزمایشی برای تشخیص علت بیاختیاری ادرار اولیه وجود ندارد. دلایل بیاختیاری ادراری ثانویه نیز معمولا مشکلات جسمی اساسی و پنهانی هستند که باید در آزمایشگاه و با ارزیابی رادیولوژی مورد بررسی قرار بگیرند.
آزمایش ادرار معمولی برای بررسی عفونت مجاری ادراری و بیماریها کلیوی صورت میگیرد.
عکسبرداری و سونوگرافی از کلیه و مثانه نیز در صورت مشکوکبودن به مشکلی جسمی انجام میشود.
گاهی نیز امآرآی (MRI) از لگن و قسمت پایینی ستون فقرات در دستور کار قرار میگیرد.
بهطور کلی، متخصصان شب ادراری ر ا به ۲ نوع کلی: با عارضه و بی عارضه تقسیم میکنند.
در شب ادراری بیعارضه فقط خیسشدن رختخواب در شبها بروز پیدا میکند و نشانهای دیگر ندارد، سیستم جریان ادرار عادی است و مشکل و بیاختیاری در روز وجود ندارد. این کودکان مشکلی ندارند و نتایج آزمایش ادرارشان چیزی را نشان نمیدهد.
اما بیاختیاری ادراری با عارضه با این موارد همراه است:
- خیسکردن خود به خاطر مشکل یا یک بیماری دیگر
- مشکلات ادراری
- بیاختیاری و خیسشدن در طول روز یا عفونتهای مجاری ادراری
این کودکان باید مورد معاینهی بیشتری قرار بگیرند.
کودکانی که دچار بیاختیاری ادراری باعارضه هستند، باید به متخصص اورولوژی مراجعه کنند.