فوبیای خون ( ترس از خون )

فوبیای خون چیست؟ ترسی به رنگ خون 

( چاپ شده در شماره ۶۴ مجله هفته نامه تندرستی همشهری )

ترسی به رنگ خون

ترسیدن، یکی از احساس های معمول ما انسانهاست که از کودکی آنرا تجربه می‌کنیم. ترس از حوادثی مانند زلزله، آتش سوزی و تصادف از جمله این احساس ها هستند. همچنین ترس از موقعیتهای روانی ناگوار مانند ترک شدن، از دست دادن عزیزان و گم شدن، احساس های طبیعی هستند که ممکن است سراغ هریک از ما بیایند اما فوبیا، یک ترس طبیعی نیست. به همین دلیل، نشانه های آن نیز با یک ترس معمولی تفاوت دارد. فوبیا هراس شدیدی است که به فرد درباره یک خطر معلوم، بیرونی و غیر مبهم هشدار می‌دهد. این هشدار با نشانه های فیزیولوژیکی همراه است. واکنش فردی که دچار فوبیا است هنگام مواجهه با موقعیتی که از آن هراس دارد آنقدر شدید است که اطرافیان به راحتی متوجه می‌شوند رفتار فرد غیر طبیعی است. رفتارهای غیرطبیعی فرد نیز کاملا ریشه روانی دارد. نکته قابل توجه این است که از دیدگاه روانشناسی، فوبیا حسی است که فرد آن را یاد می‌گیرد؛ یعنی به خودی خود در فرد وجود ندارد بلکه عواملی فرد را نسبت به موضوع حساس و به اصطلاح (شرطی) می‌کنند. از جمله مواردی که ممکن است افراد نسبت به آن فوبیا داشته باشند خون است. فوبیا خون، ترس مداوم و بارزی است که فرد نسبت به خون نشان می دهد. این ترس شکل افراطی و غیر معقولی دارد. فرد چنین واکنشی را نسبت به موقعیت هایی که ممکن است در آن ها خون دیده شوند هم بروز می‌دهد.

ترس، فوبیا یا وسواس فکری؟

تعیین دقیق مرز میان ترس طبیعی با فوبیا آسان نیست اما نشانه هایی برای تشخیص این دو از یکدیگر وجود دارد. فردی که به شکل افراطی از خون می‌ترسد رفتارهایی مانند گریز و اجتناب نشان می دهد؛ یعنی در مواجهه با موقعیتهایی که خون در آنها وجود دارد، مثل یک صحنه تصادف، یا مکان را ترک می‌کند یا از حضور در آن صحنه به هر طریق ممکن اجتناب می‌کند. در شرایط حاد تر فردی که به فوبیای خون مبتلاست هرگز به بیمارستان یا مراکز درمانی مراجعه نمی‌کند، از انجام جراحی ها خودداری می‌کند و یا حتی در مواردی نسبت به رنگ قرمز حساس می‌شود چرا که این رنگ او را به یاد خون می‌اندازد. اما وسواس فکری نوع دیگری از اختلالات روانی است که ممکن است با فوبیا اشتباه گرفته شود. وقتی فردی د‌ر مواجهه با خون دچار اضطراب میشود، ممکن است اضطراب خود را از چند جنبه توجیه کند؛ مثلا ممکن است به نجس بودن خون اشاره کند و خون را کثیف و غیر بهداشتی بداند؛ در نتیجه مدام به شستشو بپردازد یا ترس از خون را به احتمال ابتلا به بیماریهای خونی مانند ایدز و هپاتیت نسبت دهد. بسیار مهم است که بتوانیم تشخیص دهیم اضطراب این افراد ناشی از فوبیا نیست بلکه آنها دچار وسواس فکری هستند. فوبیای خون همواره با نشانه های رفتاری گریز و اجتناب شناخته می شود. تشخیص تفاوت این دو نوع اختلال روانی برای انتخاب روش درمانی مناسب، ضروری است.

تفاوت فوبیای خون با فوبیاهای دیگر

افرادی که دچار فوبیای ارتفاع، آب، تاریکی و… هستند هنگامی که در شرایط هراس آور قرار می‌گیرند به صورت معمول با افزایش ضربان قلب و فشار روبرو می‌شوند. این حالتها ناشی از اضطراب شدید آنها است اما در فوبیای خون اوضاع به صورت کامل متفاوت است. افرادی که به فوبیای خون، آمپول یا جراحت مبتلا هستند، وقتی از موقعیت موجود می‌ترسند، با افت شدید فشار خون و افت فاحش ضربان قلب مواجه می‌شوند. این پیامد فیزیولوژکی تنها مختص فوبیای خون، آمپول و جراحت است و در انواع دیگر فوبیا مشاهده نمی‌شود. درمان فوبیای خون نیز، با توجه به وجود این تفاوت در نشانه ها ، با روشهای درمانی فوبیاهای دیگر متفاوت است.

فوبیا درمان می شود

• یکی از روشهای درمان فوبیا حساسیت زدایی منظم است؛ یعنی مواجه کردن تدریجی فرد با موقعیت هراس آور. در این روش هم سعی میکنیم به فرد آموزش دهیم هربار با انجام تکنیک‌هایی، از افت فشار و ضربان قلب خود جلوگیری کند.
• سرمشق گیری، روش درمانی دیگری است. در این روش یک نفر، با انجام کاری که از فرد مبتلا به فوبیا برنمی‌آید، به او نشان می‌دهد که مواجهه با آن موقعیت هراس آور امکان پذیر است؛ برای مثال پانسمان یک زخم را مقابل چشمان او عوض می‌کنند.
• روش‌های دوم و سوم، برای درمان فوبیاهای دیگر هم کاربرد دارد اما همانگونه که اشاره شد روش اختصاصی برای درمان فوبیای خون ، روش (تنش کاربردی) است.

در فوبیاهای دیگر، نشانه های فیزیولوژیک در فرد نمایان می‌شوند؛ یعنی او دچار اضطراب می‌شود و افزایش فشار و ضربان قلب پیدا می‌کند؛ سپس متخصص تلاش می‌کند این عوارض را از بین ببرد اما در فوبیای خون سعی می‌شود قبل از بروز نشانه ها، با اقداماتی از ایجاد آنها جلوگیری شود.

منبع : www.y-esmaili.com