استرس و آنچه باید درباره آن بدانید

مرز ظریفی بین استرس خوب و استرس بد وجود دارد. همانند سایر موارد زندگی، چیزهای خوب هم ممکن است از حد فراتر روند، در صورتی که استرس خوب بیش از حد زیاد شود، قطعا می تواند به پریشانی بینجامد. دکتر هانس سلیه، استرس های خوب را از استرس های بد، متمایز ساخت. میزان خاصی از استرس خوب می تواند برای سلامت ما مفید باشد. استرس خوب، نیرویی مثبت است که باعث آمادگی و گوش به زندگی ما می شود.

همه ما برای داشتن انگیزه و زدن رنگ و بویی خاص به زندگی خود، دست زدن به اقدام های جدید و وارد موقعیت های تازه شدن و دست یافتن به هدف های مان، به اقدام های جدید و وارد موقعیت های تازه شدن و دست یافتن به هدف هایمان، به مقداری تحریک نیاز داریم. «استرس خوب» همان احساس جنب و جوشی است که ما را در انجام کارها در زمان مناسب یا مهیا کردن میز شامی که پر از غذاهای مختلف است یاری می کند. بدون آن، زندگی ما کسالت بار و خسته کننده می شود.

استرس چیست؟

اما مرز ظریفی بین استرس خوب و استرس بد وجود دارد. همانند سایر موارد زندگی، چیزهای خوب هم ممکن است از حد فراتر روند، در صورتی که استرس خوب بیش از حد زیاد شود، قطعا می تواند به پریشانی بینجامد. این امر هم به نوبه خود می تواند تاثیر سوئی بر زندگی شما بگذارد.

استرس های بد به هیچ وجه محدود به افراد بلند پروازی نیست که زندگی و مشاغل پرمشغله ای دارند. افرادی که وقت آزاد زیاد و انرژی مصرف نشده فراوان دارند نیز درست به اندازه افراد پرمشغله و عجول در معرض استرس قرار دارند.

اندکی استرس برای ما خوب است

هورمون هایی مانند آدرنالین که به هنگام استرس در بدن آزاد می شوند، دستگاه ایمنی بدن مان را نیز به فعالیت وا می دارند. به این ترتیبی استرس های کوتاه مدت می توانند فرآیند بهبود بدن را سرعت ببخشند اما استرس های طولانی ذخیره این هورمون ها را در بدن به مصرف می رسانند، دستگاه ایمنی را ضعیف می کنند و احتمال ابتلا به بیماری های مختلف را افزایش می دهند.

احتمال بروز استرس در چه کسانی زیاد است؟

محققان در تلاش برای تعیین اینکه چه افرادی و چرا، به استرس بیشتر واکنش نشان می دهند، افراد را به گروه های مختلفی تقسیم بندی کرده اند، مانند افرادی تندخود در برابر افراد خونسرد و آرام؛ درونگرایان در برابر برونگرایان؛ و تیپ الف در برابر تیپ ب.

افراد تندخو، هر موقعیت ناآشنا را تهدیدآمیز تلقی می کنند. حتی اندیشیدن در این باره که یک رویداد ممکن است استرس زا باشد، می تواند باعث برانگیخته شدن واکنش جنگ یا گریز در آنها شود. در نتیجه آنها در غالب مواقع، احساس ترس، گرفتگی، اضطراب یا خشم می کنند و جسم آنها، متحمل بار استرس شدیدی می شود اما در عین حال این افراد می توانند به خود بیاموزند که آرام باقی بمانند.

افراد خونسرد و آرام، تممی آنچه را که به سرشان می آید، به هیچ می انگارند. گاه گفته می شود که آنها شخصیت هایی «سخت» یا «مقاوم» در برابر «استرس» دارند. ویژگی های این افراد عبارت است از: پایبندی، کنترل و مبارزه طلبی.

* پایبندی به تمام حوزه های زندگی، یعنی کار، خود، حرفه، خانواده و جامعه.

* کنترل: آنها در زندگی خود جهت و هدفی دارند و معتقدند که می توانند بر رویدادها اثر بگذارند.

* مبارزه طلبی: آنها تغییرات زندگی را طبیعی و مثبت قلمداد می کنند و به جای آنکه هر تغییری را تهدید به حساب آورند، تغییرات را بخش طبیعی از زندگی خود می دانند. کسی با این صفت ها متولد نمی شود بلکه این صفت ها را باید کسب کرد.

ژن ها یا محیط

تجربه های ما در زندگی و نحوه پرورش یافتن ما، تا حدودی بر نگرش ها و دیدگاه های ما اثر می گذارند اما تصور بر این است که بعضی از خصلت های خاص، ذاتی و فطری هستند. هر گاه لیوانی را که تا نیمه از آب پر شده به افراد مختلف نشان دهند، گروهی می گویند که نصف لیوان خالی است و گروهی می گویند که نصف لیوان پر است. این نحوه نگرش به دنیا، نشان می دهد که شما خوشبین و مثبت اندیش هستید یا بدبین و منفی گر. شما می توانید صفت های دیگری را نیز به ارث ببرید، مانند اینکه فرد منظمی هستید یا نامنظم؛ مرتب هستید یا به صورتی آشفته عمل می کنید؛ درونگرا هستید یا برونگرا.

اعتقاد برخی از متخصصان استرس بر آن است که ژن ها می توانند همانطور که در خانواده ای، مشکلات گوارشی وجود دارد و در خانواده ای دیگر، اگزما و مشکلات پوستی، بر نحوه واکنش ما نسبت به استرس اثر بگذارند.

همچنین نوع شخصیت ما، استرس هایی را که بر ما اثر می گذارند، تعیین می کند.

* افراد درونگرا و منفی نگر بیش از سایرین در معرض استرس های مزمن درونی، از جمله احساس تنهایی هستند. چنین استرس هایی بر سیستم ایمنی (دستگاه حمایتگر بدن در برابر بیماری) اثر می گذارند و به همین دلیل، این گونه افراد به میزان زیادی به سرماخوردگی و انواع عفونت مبتلا می شوند.

* افراد برونگرا به شدت منظم و طرفدار کنترل معمولا آنچنان عجله دارند که فرصتی برای نفس تازه کردن پیدا نمی کنند. از این رو، فشار زیادی به سیستم ایمنی بدن خود وارد می سازند. آنها هم همچون افراد درونگرا ، بیشتر به سرماخوردگی و انواع ویروس ها مبتلا می شوند و در مقایسه با افراد آرامی که زمانی را به آرامش خود اختصاص می دهند و سعی نمی کنند در زمانی محدود، خود را به انجام کارهای بسیار وادار سازند، آسیب پذیرترند.

همچنین داشتن احساس خشم و خصومت نسبت به افراد پیرامون تان نیز در تعیین واکنش شما به استرس نقش دارد. به هنگام عصبانیت، بدن ما میزان بیشتری از هورمون های آدرنالین و نورآدرنالین که هورمن های استرس هستند ترشح می کنند. این وضعیت در دراز مدت باعث کاهش توانایی بدن ما در مقابله با بیماری ها می شود و می تواند باعث بروز فشار خون و بیماری های قلبی شود.